In een zorgstelstel dat piept en kraakt zijn andere oplossingen nodig om het toekomstbestendig te houden. Reablement is zo’n oplossing zijn. Erkend in Denemarken en andere landen, onbekend nog in Nederland. Vereniging Reable Nederland wil meer aandacht creëren voor het gedachtegoed van reablement. Dat gebeurt in nauwe samenwerking met andere organisaties die ervoor open staan. In een serie van zes artikelen komen partners aan het woord die nauw betrokken zijn bij de oprichting van de vereniging eerder dit jaar.

Wat in de Deense gezondheidszorg al wettelijk verplicht is, begint ook in Nederland vaste voet aan de grond te krijgen: reablement. Het is de benaming voor het zelfredzaam maken van ouderen, om daarmee de zorgvraag te verminderen. Een eerste pilot in Utrecht-West heeft het enthousiasme voor een andere benadering van de ouderenzorg verder aangewakkerd. Als netwerkorganisatie voor ouderen en chronisch zieken was Fundis nauw bij de proef betrokken.

Een interventieteam dat je in je revalidatieperiode na een (ziekenhuis)opname helpt zelfstandig je draai weer te vinden. Of een locatie waar je kunt leren koken als je dat op je 75ste nog nooit hebt gedaan. Het zijn een paar van de concrete stappen op weg naar reablement die Fundis ná die eerste proef inmiddels heeft gezet, zegt directeur Guido Blom. Het zijn voortvarende stappen, want ook hij ziet de noodzaak. ’Het huidige stelsel is niet langer meer houdbaar. Zorg is niet altijd meer vanzelfsprekend. We kunnen beter oplossingen bedenken waardoor een oudere meer in een eigen positie komt en gelukkiger wordt. Wat iemand zelf kan doen moet hij vooral zelf blijven doen. Wat hij niet kan proberen we aan te leren. En voor wat er overblijft zoeken we een oplossing. Dat is het principe van reablement.’

Intakegesprekken opgenomen

Als netwerkorganisatie in onder andere de regio Midden-Holland brengt Fundis partijen bij elkaar die bijdragen aan een beter leven voor ouderen en chronisch zieken. ‘ZorgSpectrum en Careyn vroegen een jaar geleden of wij eens wilden meedenken over houdbare ouderenzorg. Gezamenlijk hebben toen we een pilot gedaan, met financiële ondersteuning van Zilveren Kruis. Bij cliënten in de langdurige zorg die nog thuis wonen hebben we de intakegesprekken opgenomen en door andere zorgmedewerkers laten terugkijken. Vervolgens hebben we met Rudi Westendorp (hoogleraar ouderengeneeskunde en directeur Reable Nederland – red.) die gesprekken teruggekeken. Daar hebben we heel veel van geleerd.’

Zoetermeer als voorbeeld

Die ontwikkelingen leiden tot een stroomversnelling. En uiteindelijk tot de start van iets veel groters. Guido: ‘ In Zoetermeer zijn we mede-initiatiefnemer van de Gezondheidsregio Zoetermeer, een vereniging met verzekeraars, gemeente, ggz-instellingen, ziekenhuizen en eerste lijn. Het is een landelijke proeftuin voor vernieuwing in zorg en welzijn. Ik bedacht me: als we Zoetermeer nou eens als voorbeeld zouden nemen voor het opzetten van een vereniging om reablement op de kaart te zetten in Nederland? Op die manier voorkomen we dat we allemaal het wiel opnieuw aan het uitvinden zijn.’ Zelf is hij nog altijd nauw betrokken bij het initiatief, als voorzitter van het bestuur van Reable Nederland.

Concrete voorbeelden reablement

De eerste concrete voorbeelden van reablement binnen Fundis  zijn er al. Guido: ‘Als mensen in revalidatie zitten en naar huis gaan is dat een behoorlijke overgang. Wat wij hebben bedacht is dat een interventieteam mensen een aantal weken na ontslag gaat begeleiden in de thuissituatie. Om de nieuwe setting weer in te regelen. We gaan medewerkers scholen die in het project gaan meedoen. Hoe ga je het gesprek voeren? Waar let je op?’

Het tweede is een dag-en-doe-centrum in Zoetermeer, een locatie met gemeenschappelijke voorzieningen. ‘Daar kun je mensen gericht naartoe sturen, bijvoorbeeld iemand die alleen is komen te staan en moeite heeft met de administratie. Of een man die nog nooit heeft gekookt te leren koken of de was te doen. We proberen een keten van oplossingen te maken, allemaal bedoeld om ouderen te helpen weer zelfstandig te zijn.’

Verschillende verwachtingen reablement

Er is nog een wereld te winnen voor reablement. ‘Als zorgmedewerker krijg je best weleens te maken met agressiviteit of conflicten. Ouderen of familieleden van ouderen denken dat zij de zorg moeten overnemen. Maar het gaat niet over zorg overnemen. Zeker in coronatijd hebben we gemerkt dat de maatschappij aan het verharden is. En als je mensen zelfstandiger gaat maken, heb je ook risico’s. Stel dat iemand een heup breekt. Wie is er dan medeverantwoordelijk? Daar gaat het wel over. Het gaat over vertrouwen, over het vertrouwen creëren waarbinnen mensen kunnen werken.’